Lekcija: Vode na kopnu

1 VAŽNO

KOPNENE VODE

Pored svetskog mora, na planeti Zemlji ima još vodenih površina i one se nalaze na kopnu zbog čega se nazivaju vode na kopnu. Delimo ih na podzemne i površinske.

Podzemne su izdani i arteške vode, a površinske su reke, povremeni rečni tokovi, jezera, bare, močvare i lednici.

Shtreber test

Kako nastaju lednici?

2 VAŽNO

PODZEMLJE

Podzemne vode su one koje se nalaze ispod površine Zemlje i one predstavljaju najveći deo vode na kopnu. Podzemne vode su izdani i arteške vode.

3 VAŽNO

IZDAN

Kada pada kiša ili sneg, zemljište upija tu vodu i ona prolazi kroz razne sitne pukotine i kanale i uspunjava ih i tu vodu nazivamo kapilarna voda. Ali kada voda u zemljištu naiđe na materijale koji su vodonepropustljivi, odnosno ne dozvoljavaju da se voda dalje kreće, ona se tu zadržava, odnosno akumulira i stvara izdan.

4 VAŽNO

ARTEŠKA VODA

Podzemna voda koja se nalazi između 2 nepropusna sloja stena naziva se arteška voda.

5 VAŽNO

OD IZVORA DVA PUTIĆA

Izvor je mesto na kome podzemne vode izbijaju na površinu Zemlje. Izvor nastaje tako što se tektonskim pokretima stene pomeraju i prave mesta izadanskoj vodi da prođe, a i ona dodatno pravi eroziju stena kako bi napravila sebi više mesta. Izvori se razlikuju po načinu izviranja, količini vode, temperaturi i hemijskom sastavu.

I TOPLA I MINERALNA

Pod mineralnim izvorima podrazumevamo onu vodu koja u svom sastavu sadrži mineralne materije.

Tople ili termalne vode su one koje se akumuliraju u dubljim slojevima Zemlje, gde je temperatura zemljišta veća, pa se i temperatura vode povećava. Kada se termalna voda pojavi na površini Zemlje, to je onda termalni izvor. Ukoliko imamo izvor čija voda ima i visoku temperaturu i sadrži mineralne materije, njega nazivamo termomineralni.

7 VAŽNO

MOŽDA TOPLO, MOŽDA HLADNO

Vrela su jaki izvori koji se javljaju u kraškim predelima, oni izviru pod pritiskom, pa izgleda kao da voda vri, a u stvari je voda hladna.

8 VAŽNO

MESTO GDE VODA ISKAČE

Gejziri su izvori vrele vode koja izbija pod velikim pritiskom u vidu vodoskoka. Mogu ići i do visine od 100 metara. Uglavnom se javljaju na mestima aktivnih vulkana.

9 VAŽNO

REKE

Reke spadaju u površinske vode. Reka je vodeni tok koja se kreće rečnim koritom od izvora ka ušću. Pa su samim tim delovi reke izvor, rečno korito i ušće.

10 VAŽNO

POSTER

Izvor je mesto gde reka nastaje – a to može biti mesto gde podzemna voda izbija na površinu Zemlje, ili mesto gde se 2 vodena toka spajaju. Rečni tok počinje izvorom i završava se ušćem, razlikujemo gornji, srednji i donji deo toka.

Kretanje vode rečnim koritom opisujemo vodostajem i proticanjem. Vodostaj je visina vode u rečnom koritu.

Proticaj je količina vode koja prođe pored nekog mesta u 1 sekundi i izražava se m3/s.

Ušće je mesto gde se reka uliva u drugu reku, jezero ili more.

DELTA

Deltasto ušće nastaje kada se rečno korito neposredno pre ulivanja u more deli na veći broj manjih reka koje nazivamo rukavcima.

12 VAŽNO

ESTUARSKO UŠĆE

Estuarsko ušće nastaje na mestima gde okeanska ili morska voda prodiru u kopno.

13 VAŽNO

REČNI SISTEM

Rečni sistem je reka sa svim svojim pritokama, odnosno rekama i potocima koji se ulivaju u glavnu reku. Dobija ime po najdužoj reci ili reci sa najvećom količinom vode.

14 VAŽNO

A GDE ĆETE SVI VI ZAJEDNO?

Rečni sliv je naziv za neku teritoriju sa koje sve vode otiču prema jednom moru, okaenu ili jezeru. Razlikujemo rečne, jezerske, morske i okeanske slivove.