#Istorija

Lekcija: Uspon Vizantijskog carstva

Odbrana i širenje Vizantijskog carstva

Nakon napada mnogih naroda u ranom srednjem veku, Vizantijska država je ojačana i preporođena. Novouređena država podeljena je na vojne oblasti - teme.

teme

(Teme Vizantijskog carstva na vrhuncu teritorijalnog proširenja - 1025. godina)

Temama su upravljali vojni zapovednici - stratezi. Vojni zapovednici imali su vlast i nad civilnim stanovništvom, a ovakav poredak ojačao je odbranu zemlje. Nova, snažna država počela je postepeno da vraća izgubljene teritorije.

Odbrambeni rat koji je vođen protiv Arabljana nakon jačanja države pretvoren je osvajačke pohode na istoku. Vizantija je tako uspela da povrati Siriju, a zauzela je i Damask, nekadašnju prestonicu Arabljana. Ubrzo je uspostavljena vlast i na Balkanskom poluostrvu gde su, u primorskim gradovima i krajevima, teme osnivanje još od VII veka.

(Vizantija na kraju Vasilijeve vladavine)

Vizantija je svoj vrhunac dostigla za vreme vladavine cara Vasilija II (976-1025), koji je ponovo uspostavio granice Carstva na Dunavu.

vasilije

(Vasilije II, 976-1025)

Pronije

Novi uspon Vizantijskog carstva počeo je za vreme vladavine dinastije Komnina (kraj XI - kraj XII veka). Vojne snage su ojačale, a feudalni posedi, koji su se nazivali pronije, ustupljeni su domaćim ratnicima pronijarima.

pronijar

(Vizantijski vojnik pronijar)

Pronijari su zapravo bili vizantijski vitezovi koji su za posed koji im je ustupljen i nije bio naslediv, bili dužni da ratuju za cara.

Carska vlast

U Vizantijskoj carevini je sve bilo podređeno caru. Verovalo se da su carevi božji namesnici na zemlji, a oni su upravljali i državom i crkvom. Podanici su pred carevima padali na zemlju ničice. Ovakva vrsta vlasti naziva se vizantinizam.

Ipak i pored vizantinizma, nemilih dvorskih obračuna i sukobima u dinastijama, Vizantija je imala sjajna razdoblja u kojima je sačuvala mnoge tekovine antičke kulture.

Privredni uticaj

U velikim vizantijskim gradovima koji su odoleli napadima Varvara, cvetali su zanatstvo i trgovina. U zapadnoj Evropi je u to vreme još uvek preovladavala primitivna naturalna privreda, dok se u Vizantiji proizvodila razna luskuzna roba.

Trgovalo se sa susednim i dalekim državama, a građevinarstvo i umetnost Vizantije širila se po okolnim državama.

Veneza118

(Bazilika svetog Marka, Venecija, mozaik)

Verski i kulturni uticaj

Crkva je u Vizantiji imala veliku ulugu, budući da je to bila prva hrišćanska država. Glavna središta hrišćanstva postali su Rim i Carigrad koji su bili i prestonice Vizantije.

Rim je bio sedište pape, a Carigrad patrijarha. Patrijarh je nazivam ekumenskim, odnosno vaseljenskim.

Česti sukobi između dva središta hrišćanstva na kraju su doveli do rascepa crkava. Hrišćanstvo je podeljeno na pravoslavni istok i katolički zapad.

(Mapa velikog raskola)

Iz Rima i Carigrada misionari su zarad pridobijanja vernika često odlazili među paganske narode koje su preobraćali u hrišćane.

Tako su hrišćanstvo primili slovenski narodi - Srbi, Makedonski Sloveni, Bugari i Rusi.

Širenje hrišćanstva među Istočnim Slovenima

Istočni Sloveni živeli su na prostoru između Karpata na zapadu do Volge na istoku, sa dva velika središta - u Kijevu i Novogradu.

Kijevska Rusija je svoj najveći uspon dostigla za vreme kneza Vladimira (978-1015) koji je održavao dobre odnose sa Vizantijom. Kao znak zahvalnosti za slanje vojske i pomoć Vizantijskom carstvu, car Vasilije II je ruskom knezu dao svoju sestru za ženu uz uslov da knez primi hrišćanstvo. Knez Vladimir je hrišćanstvo primio zajedno sa svojom družinom, a ovim je ruski narod počeo polako da prima tekovine vizantijske kulture.

Nova vera donela je pismenost, način ukrašavanja crkava po ugledu na Vizantiju, a iz Bugarske je primljena ćirilica.