#Istorija

Lekcija: Srbija 1878-1903

Vladavina Milana Obrenovića

Odlukama Berlingskog kongresa kneževina Srbija je 1878. godine dobila državnu nezavisnost i teritorijalno proširenje. Srbiji su tada pripojeni Niški, Toplički, Pirotski i Vranjski okrug.

Nakon sticanja nezavisnosti i proširenja države za jednu četvrtinu teritorije, knez Milan Obrenović i vlada imali su zadatak da izgrade moderne državne ustanove i da unaprede ekonomiju.

KraljMilanObrenovic

(Knez/kralj Milan Obrenović, 1854-1901)

Unutrašnja politika

Početak 80-ih godina 19. veka obeležila je politička borba između Liberalne, Napredne i Radikalne stranke.

Liberalna stranka, čiji je vođa bio Jovan Ristić, zalagala se za uvođenje liberalnih principa u srpsku politiku.

Napredna stranka bila je bliska dvoru Obrenovića i njihov stav bio je da je dinastija iznad svake političke borbe u Srbiji. Naprednjaci su imali glavnu snagu u mladim intelektualima školovanim u inostranstvu, kao što su bile i vođe stranke - Milutin Garašanin, Milan Piroćanac i Stojan Novaković.

Narodnu radikalnu stranku je osnovala grupa pristalica socijalitičkih ideja Svetozara Markovića. Radikali su tražili veću lokalnu samoupravu, socijanu pravu i veće učešće seljaštva u politici, pa je stranka tako bila u sukobu sa Milanom Obrenovićem.

Vođa radikala bio je Nikola Pašić.

nikola

(Nikola Pašić, 1845-1926)

Srbija je iz ranga kneževine podignuta u rang kraljevine 1882. godine, što joj je donelo međunarodni prestiž.

Knez Milan Obrenović postao je kralj.

(Pečat kralja Milana)

Njegovoj težni za što većoj ličnoj vlasti sukobljavali su se članovi Narodne radikalne stranke. Vrhunac sukoba bilo je u vreme Timočke bune 1883.

Povod za Timočku bunu bila je odluka vlade da od seljaka uzme već zastarelo oružje koje su vojni obveznici držali kod kuća. Radikali su pozvali narod da oružje ne vrati, došlo je i do oružane pobune u Timočkom kraju koju je vojska slomila za nekoliko dana.

timočka-buna

(Gušenje Timočke bune)

Nakon bune iz Srbije je morao da pobegne Nikola Pašić, vođa radikala.

Eni Izli matematičarka, programerka i raketna naučnica

Na ovoj čuvenoj forografiji je Eni. Ona stoji pored ogromnog kontrolnog panela sa brojčanicima, svetlima, dugmićima od poda do plafona. Izgleda kao lik u filmu, koji komanduje neustrašivom svemirskom misijom. Fotografija je snimljena 1981. godine u Centralnoj kontrolnoj sobi Istraživačkog centra Luis Endžin i Klivlendu, Ohajo.

Pročitaj dalje

Spoljna politika kneza i kralja Milana Obrenovića

Milan Obrenović se na početku svoje vladavine dosta oslanjao na Rusiju.

Posle Berlinskog kongresa njen uticaj na Balkanu je bio smanjen, pa se knez Milan okrenuo Austro-Ugarskoj, sa kojom je 1881. sklopljen trgovinski ugovor.

Iste godine sklopljena je i Tajna konvencija kojom se Srbija obavezala da neće voditi spoljnu politiku koja se kosi interesima Austro-Ugarske.

Veliki neuspeh u spoljnoj politici Srbija je doživela u ratu sa Bugarskom 1885. godine. Povod za objavu rata kralj Milan je video nakon ujedinjenje Kneževine Bugarske i Istočne Rumelije, čime je, kako je smatrao, odnos snaga na Balkanu narušen na štetu Srbije.

11013-rat-580x0

(Srpsko-bugarski rat)

Poraz u ratu sa Bugarskom doveo je do odluke kralja Milana da abdicira.

Kako bi obezbedio nasleđe prestola svom maloletnom sinu Aleksandru, i smanjio nezadovoljstvo u Srbiji, kralj je pristao na izradu novog ustava.

kraljevi

(Kralj Milan i Aleksandar Karađorđević, 1888. godine)

Ustav iz 1888. garantovao je građanska prava i slobode i bio veoma moderan za to vreme. U njegovoj izradi učestvovali su članovi sve tri političke partije.

ustav

(Ustav iz 1888. godine)

Vladavina Aleksandra Obrenovića

Aleksandar Obrenović bio je maloletan kada je 1889. godine postao novi kralj. Umesto njega vladalo je namesništvo koje su činili namesnici Jovan Ristić i generali Jovan Belimarković i Kosta Protić.

aleksandar

(Kralj Aleksandar Obrenović, 1876-1903)

Smrt namesnika generala Koste Protića i spor radikala i liberala koji nisu mogli da se slože ko treba da zauzme njegovo mesto, doveo je do prve političke krize.

Ovu krizu je iskoristio još uvek maloletni kralj Aleksandar, pa je 1893. godine zbacio namesništvo i preuzeo kraljevsku vlast.

Ovo je bio samo jedan od državnih udara koji su obeležili vladavinu Aleksandra Obrenovića.

Već lošu političku situaciju, u kojoj je kralj Aleksandar hapsio i progonio vođe radikala, dodatno je pogoršavao kralj Milan koji se povremeno vraćao u Srbiju i mešao u politiku.

Ekonomija je ipak napredovala u ovom periodu. Rađeno je na smanjenu ogromnog spoljnjeg duga Sbije i unapređenju domaće privrede pomoću stranog kapitala.

Vojni budžet je povećan, podignute su oficirske palate i građene su nove kasarne, i razvijana je vojska koja će kasnije slavno ratovati u balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu.

Već poljuljan ugled kralja Aleksandra Obrenovića dodatno je urušen njegovom odlukom da se oženi udovicom Dragom Mašin, bivšom dvorskom damom.

Kralj se Dragom oženio i pored protivljenja srpske javnosti, vojne i političke elite, kao i negodovanju svojih roditelja, kralja Milana i kraljice Natalije.

draga_1

(Kralj Aleksandar i kraljica Draga na venčanju)

U znak protesta što se kralj želi da oženi udovicu stariju od sebe, čak je i vlada podnela ostavku.

Shtreber Shampion: Anđela Isailović

Zadovoljstvo nam je da vam predstavimo višestruku pobednicu Turnira Znanja i prvu takmičarku koja je osvojila prestižnu titulu Shtreber. Upoznajte Anđelu Isailović, vrednu učenicu i sjajnu devojčicu.

Pročitaj dalje

Kraljev ugled, već znatno smanjen političkim promenama, ženidbom je bio uništen. U takvim okolnostima gruša mlađih oficira organizovala je zaveru sa namerom da ubiju kralja i kraljicu, a podržalo ih je i nekolko političara.

Zaverenici predvođeni Dragutinom Dimitrijevićem Apisom, u noći između 11. i 12. juna, upali su u dvor i ubili kralja i kraljicu, a zatim su njihova tela bacili sa balkona dvora. Ovo ubistvo, poznato kao Majski prevrat (po starom kalendaru dogodilo se u noći između 19. i 30. maja) označilo je kraj dinastije Obrenović.

Spoljna politika kralja Aleksandra

Nakon oslanjanja na Austro-Ugarsku na početku svoje vladavine, kralj Aleksandaar se ponovo približio Rusiji.

Jedan od najvažnijijh ciljeva kraljevine bio je oslobođenje Stare Srbije od Osmanlija. Pod Starom Srbijom smatrala se oblasti koje su činile jezgro srpske srenjovekovne države - Raška oblast, Kosovo i Metohija i severna Makedonija.