#Geografija

Lekcija: Revolucija Zemlje

Revolucija je kretanje Zemlje oko Sunca.

geografija_5_12_1_zemlja_rotacija_revolucija

Zemlja se kreće oko Sunca od zapada ka istoku i treba joj 365 dana i šest sati da kompletira jednu revoluciju. Taj period nazivamo godinom.

Putanja po kojoj Zemlja obilazi oko Sunca nije kompletno okrugla, tj. nije kružnica već ekliptika (elipsoidnog oblika). Zato se udaljenost Zemlje i Sunca menja tokom jedne revolucije. Iz tog razloga i brzina kojom Zemlja obilazi oko Sunca nije ista.

U odnosu na ravan ekliptike po kojoj se Zemlja okreće oko Sunca, osa po kojoj se Zemlja rotira je nagnuta i iznosi 66,5°.

Pravac i ugao nagiba se ne menjaju tokom kretanja Zemlje oko Sunca. Severni pol je uvek okrenut prema zvezdi Severnjači.

geografija_5_12_2_menjanje_ugla_u_odnosu_na_kretanje

U toku godine menja se količina toplote koju dobijaju pojedini delovi Zemlje i tako dolazi do smene godišnjih doba. U vreme ravnodnevice Sunce podjednako zagreva i južnu i severnu hemisferu. Od 21. marta obdanica na severnoj polulopti postaje duža od noći i nastaje proleće, a od 23. septembra postaje kraća i nastaje jesen. Od prolećne do jesenje ravnodnevice sunčevi zraci duže zagrevaju mesta na severnoj polulopti. Najveće zagrevanje je 21. juna, tada je dugodnevica i od tada počinje leto. Od jesenje do prolećne ravnodnevice je kontra – Sunce manje zagreva severnu hemisferu. Najmanje zagrevanja imamo za kratkodnevicu 22. decembra i onda počinje zima.

geografija_5_12_3_menjanje_sezona

KALENDAR

Kako da označimo duži vremenski interval, protok iz prošlosti u sadašnjost i u budućnost? Uzećemo kalendar.

Kalendar koji je danas u upotrebi nastao je pre oko 400 godina.

Broj dana i meseci u godini određen je kretanjem Zemlje i Meseca. Zemlja obiđe Sunce za 365 dana i šest sati, zbog toga jedna godina ima 365 dana, a svake četvrte godine dodajemo još jedan dan da nadoknadimo onih šest sati koje sakupljamo. Dodajemo ga u februaru, koji onda ima 29 umesto 28 dana.

Mesec se u tom periodu od 365 dana okrene oko Zemlje 12 puta, odatle dobijamo 12 meseci u godini.

Stari Egipćani su za merenje dužih vremenskih intervala koristili jednostavan ali prilično tačan kalendar. Ovakav kalendar bio je baziran na godini od 365 dana, tri godišnja doba koja su bila povezana sa poljoprivrednim delatnostima i 12 meseci. Jedan dan trajao je deset sati obdanice. Svaki mesec imao je 30 dana, a dodatnih pet dana do 365 bili su dani posvećeni proslavi, po jedan glavnim bogovima Ozirisu, Izidi, Horusu, Setu i Neftis.

geografija_5_12_4_staroegipatski_kalenda

Dobro došli u treći mesec u godini. Ili ako ste rođeni 150 godina pre nove ere, PRVI!

Revolucija-Zemlje-okretanje-oko-sunca-min

A šta je sa januarom i februarom? Oni su samo dva bezimena meseca nazvana "zima". Pitamo se da li su zime zaista bile toliko hladne i strašne da čak i ne zaslužuju mesto u kalendaru?

Julijanski kalendar se uvodi 45. godine p.n.e. i to nakon najduže godine 46. god. pre nove ere, koja je trajala 445 dana, jer je “Julije Cezar tako odlučio“.

Julijanski kalendar je usklađen sa trajanjem obilaska Zemlje oko Sunca i godina je bila 365 dana. Međutim, pošto, kao što već znamo, revolucija Zemlje nije baš 365 dana već imamo i onih šest sati, nakon vekova i vekova korišćenja ovakvog principa, julijanski kalendar je zaostajao deset godina.

Godine 1582. papa Grgur XIII uvodi gregorijanski kalendar sa 365 dana i prestupnim danom u februaru svake četvrte godine. Julijanski i gregorijanski kalendar razlikuju se za 13 dana. Pošto je SPC ne koristi gregorijanski kalendar već julijanski, dolazi do prividne razlike u tome kada se slavi Božić i Nova godina. Svaka nova godina počne 1. januara i svaki Božić je 25. decembra, ali po julijanskom kalendaru je 13 dana kasnije, pa nam se čini da je naša Nova godina 13. januara, ali to je gledano po gregorijanskom umesto julijanskom kalendaru.

Stari Grci su u III veku pre n.e. korigovali staroegipatski kalendar tako što je godina imala 365 dana, a svaka četvrta imala je 366 dana.