Lekcija: Prirodna i geografska sredina

PRIRODNA SREDINA - prostor u kome živimo. Pomoću živih i neživih elemenata održava se život na Zemlji.

GEOGRAFSKA SREDINA - prirodna sredina koja je znatno izmenjena ljudskom delatnošću.

RESURSI - sve ono što se nalazi na površini ili u dubini Zemlje, a što koristi ljudima.

Planeta Zemlja je bogata resursima.

Sve ono što smo ubrali u polju ili upecali, ulovili ili ono što smo iskopali u rudniku, sve to spada u resurs naše planete.

Resurse delimo na:

obnovljive,
neobnovlijve.

OBNOVLJIVI RESURSI - resursi koji se korišćenjem ne gube u potpunosti. Tu možemo svrstati sunčevu energiju, vode i sl.

NEOBNOVLJIVI RESURSI - resursi koji nestaju zauvek kada su jednom iskorišćeni. Tu možemo svrstati fosilna goriva, rude i sl.

U skorije vreme, sa razvojem svesti o našoj okolini, deo neobnovljivih resursa se podvrgava reciklaži, to jest iskorišćavanju restlova neobnovljivih resursa u proizvodnji.

Geografija proučava i prirodnu i geografsku sredinu, pogotovo geografsku, i utvrđuje kako se korišćenje resursa ili uticaj čoveka odražavaju na planetu.

Ništa se ne može posmatrati izdvojeno, svi delovi geografske sredine su povezani, promena balansa u jednom delu može uticati na drugi deo geografske sredine.

NEGATIVNI UTICAJ ČOVEKA

Nedirnuta prirodna sredina skoro je potpuno nestala. Ljudi menjaju prirodnu sredinu tako da odgovara njihovim potrebama.

Vazduh je zagađen, šume se seku, vode zagađuju...

Sada se radi na tome da se spreči katastrofa i sačuva prirodna sredina.

geografija_6_4_1_01

GEOGRAFSKA REGIJA - prostor, deo Zemljine površine sa određenom odlikom, koja ga čini drugačijim od okolnog prostora.

Prve regije koje je čovek izdvojio bile su kontinenti. Sada regije obuhvataju mnogo manji prostor. Ponekad imaju obrise teritorija, a ponekad su mnogo manje.

KAKO SE ODREĐUJU REGIJE

Neke od odlika koje određuju regije su:

reljef,
klima,
privreda i sl.

Više susednih država mogu imati zajedničke karakteristike i da tako pripadaju istoj regiji.

U zavisnosti od toga na osnovu čega određujemo regiju, da li su u pitanju prirodne ili geografske karakteristike, delimo ih na prirodne i ekonomske regije.

Regionalna geografija je deo geografije koja proučava regije.

REGIJA NIJE FIKSNA, ono što je sad regija ne mora da bude u budućnosti, i ono što je nekada bila regija možda sada nije.

Azurna obala je regija u Francuskoj koja je određena na osnovu klime i turizma. Azurna obala ima blagu klimu i razvijeni turizam.
Severna i Južna Evropa su regije koje se određuju na osnovu klime.
Srednja i Centralna Amerika su regije koje se određuju na osnovu kulture.

PRIVREDA

EKONOMIJA je osnovna delatnost jednog društva. Privreda ili ekonomija obuhvata proizvodnju i raspodelu dobara i usluga.

U glavne privredne delatnosti spada: poljoprivreda, industrija i rudarstvo, građevinarstvo, turizam, trgovina, zanatstvo i saobraćaj.

Glavne privredne delatnosti delimo na

proizvodne i
neproizvodne.

PRIVREDNI SEKTORI

Sve privredne delatnosti možemo podeliti na:

primarne,
sekundarne,
tercijalne.

Primarne delatnosti spadaju u proizvodnu delatnost i obuhvataju proizvodnju prehrambenih dobara i sirovina za industriju. Ovde možemo svrstati poljoprivredu, šumarstvo, lov i ribolov.

Sekundarne delatnosti su takođe proizvodne, tu spada industrija, rudarstvo, proizvodnja i sl.

Tercijalne delatnosti su neproizvodne, a u njih svrstavamo saobraćaj, trgovinu, zdravstvo, obrazovanje i sl.

INDUSTRIJA

je najvažnija sekundarna privredna delatnost.

Deo industrije se bavi izvlačenjem sirovina iz zemlje ili vode, dok drugi radi na preradi tih sirovina.

Pomoću mašina sirovine pretvaramo u proizvode i poluproizvode.

Industriju delimo na tešku i laku.

Teška industrija obuhvata proizvodnju sredstava i predmeta za rad. Tu možemo uvrstiti: rudarstvo, energetiku, metalurgiju i sl.

Laka industrija obuhvata proizvodnju sredstava za široku potrošnju. Tu možemo uvrstiti: prehrambenu, tekstilnu, duvansku industriju i dr.

STEPEN RAZVIJENOSTI ZEMALJA

Prema stepenu razvijenosti sve zemlje možemo podeliti na:

visoko razvijene,
srednje razvijene,
slabo razvijene.

Visoko razvijene države imaju visok drušveni proizvod, veliki procenat stanovništva rad u uslužnim delatnostima, industriji i sl. U ovakve države spadaju zemlje severne, zapadne i srednje Evrope.

Slabo razvijene države imaju mali društveni proizvod, većina stanovništva zaposlena je u primarnim delatnostima, a prirodni priraštaj je visok. U ovakve države spadaju neke afričke zemlje.