#Istorija

Lekcija: Grčki svet u V veku pre nove ere

Grčko-persijski ratovi (499-449. godina pre n.e.)

Nakon što je Persija osvojila Malu Aziju sredinom VI veka, Grci koji su na ovom području osnovali veliki broj gradova, postali su persijski podanici.

Pobuna protiv osvajača, pod imenom Jonski ustanak iz 499. godine pre n.e. označio je i početak grčko-persijskih ratova. Ovi ratovi su, sa povremenim prekidima, trajali do 449. godine.

(Jonski ustanak)

Persijska vojska se nije zadržala u Maloj Aziji, već je krenula dalje u pohod na Grčku. Ogromna persijska vojska se 490. godine pre n.e. iskrcala na Maratonsko polje, ne obali Atike. Grci su, zahvaljujući hrabrim Atinjanima, porazili Persiju u ovoj bici.

BeachedShipsMarathon

(Rekonstrukcija persijskih brodova pre Maratonske bitke)

Deset godina nakon Maratonske bitke Persijanci su ponovo napali Heladu. Napad je vodio Darijev sin Kserks, a došli su kopnom sa severa. Velika bitka na kojoj su Grci pokušali da zaustave Persijance dogodila se 480. godine u Termopilskom klancu.

Bitka kod Termopila poznata je po tome što su se iz nje Grci povukli, a na bojnom polju je ostao samo spartanski kralj Leonida sa 300 Spartanaca.

(Prikaz bitke kod Termopila iz filma "300")

Svi su hrabro izginuli na bojnom polju, a nakon toga je Persijska vojska stigla do Atine, osvojila i spalila grad.

Njihovo napredovanje sprečeno je u pomorskom boju kod Salamine, nakon čega su Persijanci otišli iz Helade, a konačan mir je sklopljen 449. godine pre n.e.

Uspon Atine

Nakon Salaminske bitke Atina je stvorila Atinski pomorski savez, sa sedištem na ostrvu Delos.

Vrhunac moći Atina je dostigla sredinom V veka p.n.e. pod vođstvom Perikla. On je unapredio demokratiju u Atini, a bio je i vešt vojskovođa.

(Perikle, oko 495 p.n.e. - 429 p.n.e.)

Peloponeski rat (431-404. godina pre n.e.)

Peloponeski rat vođen je između Atine i Sparte. Zajedno sa njima ratovali su i njihovi saveznici okupljeni u Atinskom pomorskom savezu i Peloponeskom savezu.

Alliances_in_the_Pelopennesian_War,_431_B.C._1

(Peloponeski rat)

Dve sile borile su se za prevlast u grčkom svetu.

Kao jedan od najvažnijih događaja rata navodi se Sicilijska ekspedicija. Atinjani su planirali da Siciliju osvoje sa mora, ne bi li tako obezbedili snabdevanje žitom sa ovog ostrva. Da bi osvojili Siciliju, morali su prvo da osvoje Sirakuzu, najmoćniji grad na ostrvu.

sirakuza

(Ostaci zidina drevne Sirakuze)

Sirakužane je spasila flota Peloponeskog saveza, dok su se Atinjani pod kontranapadom povukli kopnom.

Peloponeski rat je, nakon propasti napada Atinjana na Siciliju, trajao još desetak godina, sve do 404. godine pre n.e. kada je zavšen porazom Atine.

(Trireme, bojni brodovi Atinjana)