6. razred

Lekcije iz osnovne škole

#Geografija

Lekcija: Prirodne zone - od žarkih do polarnih pustinja

PUSTINJA

Pustinje se javljaju u najsušnijim oblastima tropskog i umerenog pojasa. U ovim područjima vladaju skoro nepodnošljivi uslovi za život - visoke dnevne, niske noćne temperature, bezvodnost, peščane oluje...

U ovakvim predelima uspevaju retke biljke i životinje prilagođene ovakvom životu.

Višegodišnje trave, bodljikavo grmlje, kamile i pustinjske lisice neka su od bića koja preživljavaju u pustinji.

geografija_6_5_4_sahara_kamila

Pored njih u pustinji žive male životinje koje se u toku dana sakrivaju u pesku, a aktivan život vode noću.

geografija_6_5_3_pustinja

POLUPUSTINJA je prelazni oblik prirodne zone između pustinje i stepe.

SUPTROPSKA ŠUMA

Suptropska šuma se još naziva i sredozemna, tj. mediteranska šuma i karakteristična je za primorske prostore. Tu preovladava zimzeleno drveće i žbunje.

U nizijama se sreću obradiva polja sa vinovom lozom, maslinama, mandarinama i sl.

geografija_6_6_3_maslinjak

Životinjski svet nije naročito bogat. Ima glodara, divokoza, gmizavaca, ptica i insekata.

geografija_6_6_4_sredozemna_suma_mljet

STEPA

Stepe su travnate zajednice unutar umerenog pojasa. Uglavnom se javljaju na prostorima sa manje od 400 mm padavina.

U Severnoj Americi ih nazivamo prerije, a u Južnoj Americi pampasi.

geografija_6_6_5_stepe

U ovim prostorima vladaju topla i sušna leta, a vetrovite i hladne zime sa slabim snežnim pokrivačem.

Stepi su se prilagodile razne trave koje rastu u busenovima, kao i biljke sa podzemnim stablom. Drveće se javlja samo uz rečne tokove.

geografija_6_6_6_stepe

U stepama živi mnoštvo insekata, glodara i ptica. U davnini je u preriji postojao bizon, sada ga ima samo u rezervatima.

Stepe je čovek delom pretvorio u oranice, kao najplodnije tlo za gajenje žitarica.

ŠUMA UMERENOG POJASA

Šuma umerenog pojasa se prostire u okviru umerenog pojasa, gde je godišnja količina padavina preko 500 mm. Tu su razvijene rečne mreže, a reke su bogate vodom.

Hrast, bukva i razno drugo listopadno drveće raste u ovakvim šumama, a zastupljen je i raznovrsni životinjski svet - srne, lisice, veverice, ptice, glodari i dr.

geografija_6_6_7_suma_umerenog_pojasa

Ka severu polako lišćarske šume postaju četinarske - jela, ariš, bor. Tu oblast četinara nazivamo još i tajga.

geografija_6_6_8_tajga

Tajga se razvija na prostorima sa ledenom zimom i dugotrajnim snežnim prekrivačem.

U tajgi žive medvedi, lisice, kune, losovi i dr.

TUNDRA

Ka severu se tajge proređuju, a uslovi za život se pogoršavaju. Zona sa drvećem prelazi u zonu bez drveća - tundra.

Pojas tundri zahvata najsevernije delove Evroazije i Severne Amerike i ostrva Severnog ledenog okeana.

U tundri vladaju duge i surove zime. Većim delom godine tlo je smrznuto. Leto traje oko dva meseca.

geografija_6_6_8_tundra

Raste samo grmlje i trava otporna na hladnoću, lišajevi i mahovina. Od životinja tu su: irvasi, polarna lisica, beli zec, sova i komarac.

geografija_6_6_8_tundra_irvas

POLARNA PUSTINJA

Zona polarne pustinje je ledena zona. To je oblast Grenlanda, ostrva Severnog ledenog okeana, Antarktika i ostrva uz njega.

Sneg i led su ovde skoro tokom cele godine. Na ovim prostorima borave severni medved, foka i morž, pingvini i albatrosi.

geografija_6_6_9_polarne_zivotinje

geografija_6_6_10_morz

VERTIKALNA ZONALNOST

Sa povećanjem nadmorske visine prirodne zone se menjaju isto kao i sa udaljavanjem od ekvatora, ali brže.

Iznad lišćarskih šuma idu četinarske, pa visokoplaninski pašnjaci i na kraju pojas snega i leda.

geografija_6_6_11_vertikalna_zonalnost